Định nghĩa Kế Sách: là kế hoạch, là phương án đề ra lâu dài để thi hành trong chiến tranh hầu mang chiến thắng.
Muốn có kế sách tốt thì phải có phương pháp đánh giá thời cuộc để soạn thỏa ra một kế hoạch tốt nhất phù hợp cho hoàn cảnh đất nước. Vì thế nếu có kế hoạch tốt, có tính toán kỹ lưỡng sâu xa, có phân tích lợi hại, thì mình có thể tiên đoán trước được sự thành công hay thất bại. Mời các bạn đóc tiếp phần một của Tôn Tử binh Pháp, để tìm hiểu làm sao Tổn Tử có thể soạn thảo ra một kế hoạch tốt nhất trong chiến tranh.
Muốn có kế sách tốt thì phải có phương pháp đánh giá thời cuộc để soạn thỏa ra một kế hoạch tốt nhất phù hợp cho hoàn cảnh đất nước. Vì thế nếu có kế hoạch tốt, có tính toán kỹ lưỡng sâu xa, có phân tích lợi hại, thì mình có thể tiên đoán trước được sự thành công hay thất bại. Mời các bạn đóc tiếp phần một của Tôn Tử binh Pháp, để tìm hiểu làm sao Tổn Tử có thể soạn thảo ra một kế hoạch tốt nhất trong chiến tranh.
1) Tôn tử nói: Chiến tranh là đại sự của quốc gia, quan hệ tới
việc sống chết của nhân dân, sự mất còn của nhà nước, không thể không khảo sát
nghiên cứu cho thật kỹ.
2) Cho nên, phải dựa vào năm mặt sau đây mà phân
tích, nghiên cứu, so sánh các điều kiện tốt xấu giữa hai bên đối địch, để tìm
hiểu tình thế thắng bại trong chiến tranh:
Chú thích: Thường xuyên phân tích, nghiên cứu, so sánh, đánh giá, quyêt định, thực hành là phương pháp để tính toán trước khi mà khai chiến.
3) Một là Đạo, hai là Thiên, ba là Địa, bốn là
Tướng, năm là Pháp.
4) Đạo là chỉ việc chính trị, đạo nghĩa, phải làm cho nguyện
vọng của dân chúng và vua nhất trí với nhau, đồng tâm đồng đức. Có như vậy, trong chiến tranh mới có thể bảo
nhân dân vì vua mà chết, vì vua mà sống, không sợ hiểm nguy.
5) Thiên là thiên thời, nói về ngày đêm, trời râm
trời nắng, trời lạnh trời nóng, tức tình trạng về khí hậu thời tiết.
6) Địa là địa lợi, nói về đường sá xa gần, địa thế
hiểm yếu hay bằng phẳng, khu vực tác chiến rộng hẹp, địa hình phải chăng có lợi
cho tiến công, phòng thủ, tiến tới, thối lui.
7) Tướng là tướng soái, tức nói về tài trí, uy tín,
lòng nhân ái, lòng can đảm, sự uy nghiêm của người tướng.
8) Pháp là pháp chế, nói về tình trạng tổ chức,
biên chế, sự quy định về hiệu lệnh chỉ huy, sự phân chia chức quyền của tướng
tá, sự cung ứng vật tư cho quân đội và chế độ quản lý...
Chú thích câu 1-8: Tôn Tử đề ra năm yếu tố chính làm tiêu chuẩn để so sánh và đánh giá thời cuộc và tình hình giữa hai nước trước khi mà ra quyết định giao tranh hay là không giao tranh. Những yếu tố đó đều có ảnh hưởng và tác động rất mạnh mẽ chức tiếp hay gián tiếp trên dân chúng và tình hình đất nước. Thật vậy sự tôn vòng của một đất nước đều có thể quy tụ vào năm yếu tố trên. Cho nên năm yếu tố chính đó phải được thường xuyên nhận sét, phân tích, so sánh và đánh giá tình hình trong một chu kỳ nhất định. Ví dụ: 1 năm bốn lần, hay là 2 năm một lần, hay là 4 năm một lần. Và sau đó người lãnh đạo mới đưa ra quyết định hay là một giải pháp tốt nhất để giải quyết vẫn đề khó khăn khi mà chiến tranh buồng nổ.
Năm yếu tố tiêu chuẩn:
Năm yếu tố tiêu chuẩn:
a) Đạo : có hàm ý nói về sự chế độ cai trị dân chúng có chích nghĩa hay phi nghĩa. Hệ thống chích trị có được dân ủng hộ hay không. Cuộc chiến tranh có được dân đồng lòng đồng trí hay không.
b) Thiên : có nghĩa là trời, và nếu hiểu rộng ra, thì thiên có hàm ý bao gồm về thiên văn (astronomy) , khí tượng khí hậu (weather). Hiểu xâu hơn nữa, thì thiên văn bao gồm về hệ thống vận hành của mặt trời, mặt chăng, các tính thú, các ngôi sao. Nói về khí tướng thì có mưa, gió, sấm sét, lửa, sóng biển, đống đất và núi lửa tất và cả hiện tượng thiên nhiên. Nói về khí hậu thì có bốn mùa: xuân, hè, thu, đông. Yếu tố thiên nhiên rất là quan trong và ảnh hưởng trên con người rất là nhiều trong mội môi trường.
c) Địa : có hàm ý về núi non, sông biển, đồng bằng, nơi sinh sống, địa thế tác động trên cho người.
c) Địa : có hàm ý về núi non, sông biển, đồng bằng, nơi sinh sống, địa thế tác động trên cho người.
d) Tướng : có hàm ý về sự lãnh đạo, sự điều hành và quản lý về tất cả mọi lãnh vực liên quan chiến trường và đất nước. Trong đó bao gồm đến sự quản lý nền kinh tế và công nghệ chiến tranh.
e) Pháp : pháp luật, tổ chức, hệ thống phân chia quyền lực, và luôn cả nguồn máy hoại động chích phủ, nhà nước.
9) Tình huống về năm mặt nói trên, người tướng soái
không thể không biết.
10) Chỉ
khi nào hiểu rõ và nắm chặt được những tình huống đó thì mới có thể giành được
sự thắng lợi.
11) Không
thật sự hiểu rõ và nắm chắc được thì không thể đắc thắng.
Chú thích: câu 9-11, Tôn Tử nhấn mạnh rằng phải đựa vào năm yếu tố trên và đi thu thập thông tin cả hai bên. Phải thấu hiểu tình hình, và phân tích kỹ lưỡng thời cuộc thì mới có thể tìm ra phương pháp tốt nhất và đem về sự thắng lợi.
Chú thích: câu 9-11, Tôn Tử nhấn mạnh rằng phải đựa vào năm yếu tố trên và đi thu thập thông tin cả hai bên. Phải thấu hiểu tình hình, và phân tích kỹ lưỡng thời cuộc thì mới có thể tìm ra phương pháp tốt nhất và đem về sự thắng lợi.
12) Cho
nên phải từ bảy mặt sau mà tính toán, so sánh những điều kiện đôi bên giữa địch
và ta để tìm hiểu tình thế thắng bại trong chiến tranh.
13) Tức
là phải xem xét: Vua bên nào có nền chính trị được lòng dân hơn? Tướng soái bên
nào có tài năng hơn?
14) Thiên
thời địa lợi bên nào tốt hơn? Pháp lệnh bên nào được quán triệt hơn?
15) Thực
lực quân đội bên nào mạnh hơn? Binh sỹ bên nào được huấn luyện thành thục hơn?
16) Thưởng
phạt bên nào nghiêm minh hơn?
17) Căn
cứ vào những điều đó, ta có thể tính toán mà biết trước được ai thắng ai thua.
Chú thích 12-17: Tôn Tử nêu ra bảy điểu kiện và năm yếu tố chính ở phần trên để dựa vào đó mà tiên đoán kết quả của trận chiến. Chiến tranh là sự chết chóc và đau thương tột đỉnh. Cho nên Tôn Tử đã đặt câu hỏi đâu tiên và quan trọng nhất đó là lòng dân có ủng hộ Vua chúa cho cuộc chiến tranh hay không. Câu hỏi thứ hai đó là, tướng chỉ huy bên nào tài giỏi, mưu mẹo, và kinh nghiệm hơn. Hai câu hai trên đền quy tụ vào một yếu tố đó là "nhân Hòa" và cũng là yếu tố quan trọng nhất. Sau đó mới đến yếu tố Thiên thời, địa lợi, thực lực quân số, huấn luyện, và thưởng phạt. Lưu ý, là trong thời Tôn Tử, khí cụ chỉ có giáo, kiếm, giáp, cung tên, ngựa. Cho nên không có sự khác biệt nhiều lắm giữa các nước. Trong thời đại hiện này, công nghệ khoa học tiên tiến, vũ khí tối tân, sức mạnh huy diệt rất cao. Cho nên vũ khí tối tân cũng rất là quan trọng, và mang lại lợi thế rất cao. Nhưng nếu hai nước mạnh đánh với nhau, đều có vũ khí ngang nhau, thì yếu tố nhân Hòa vẫn đước sếp vào hàng đầu vẫn còn có giá trị.
18) Nếu chịu nghe mưu kế của ta, để cho ta chỉ huy tác chiến thì chiến tranh có thể thắng lợi, ta sẽ ở lại;
19) Nếu
không chịu nghe mưu kế của ta, cho dù có dùng ta để chỉ huy tác chiến, chiến
tranh tất nhiên bị thất bại, ta sẽ rời đi (nguyên tác"Tướng thinh ngã kế, dụng chi tất thắng, lưu chi;
tướng bất thinh ngã kế, dụng chi tất bại, khứ chi")
Chú thích: trong câu 18-19, chữ "ta" ở đâu có nghĩa là chủ tướng. Thời bây giờ "Ta" là tổng tư lệnh. Nếu mà các tì tướng (tướng tá thời bây giời) cung chung sức nhất trí làm theo kế hoạch nghiêm chỉnh thì sẽ mạng lại sự thắng lợi. Trong câu 18, Tôn Tử đã nói lên sự liên hệ giữa chủ tướng và tì tướng rất quan trọng và là kết quả của sự chiến tranh. Chủ tướng được ví như là bộ não của thân thể, và tì tướnng là chân tay của thân thể. Sự liên hệ giữa bộ não và chân tay phải nhất chí, và hợp tác với nhau chắc chẽ thì công việc mới hoàn tất như kế hoạch đã soạn thảo. Nếu không có sự hợp tác giữa bộ não và chân tay, thì cho dù có kế hoạch tốt đi nữa cũng chẳng làm được gì.
Chú thích: trong câu 18-19, chữ "ta" ở đâu có nghĩa là chủ tướng. Thời bây giờ "Ta" là tổng tư lệnh. Nếu mà các tì tướng (tướng tá thời bây giời) cung chung sức nhất trí làm theo kế hoạch nghiêm chỉnh thì sẽ mạng lại sự thắng lợi. Trong câu 18, Tôn Tử đã nói lên sự liên hệ giữa chủ tướng và tì tướng rất quan trọng và là kết quả của sự chiến tranh. Chủ tướng được ví như là bộ não của thân thể, và tì tướnng là chân tay của thân thể. Sự liên hệ giữa bộ não và chân tay phải nhất chí, và hợp tác với nhau chắc chẽ thì công việc mới hoàn tất như kế hoạch đã soạn thảo. Nếu không có sự hợp tác giữa bộ não và chân tay, thì cho dù có kế hoạch tốt đi nữa cũng chẳng làm được gì.
20) Nếu
kế sách có lợi và được chấp thuận, còn phải tìm cách tạo ra tình thế có lợi để
làm điều kiện phụ trợ bên ngoài cho việc tiến hành chiến tranh.
Chú thích: trong câu 20, Tôn Tử nói rất rõ rằng có kế sách hay và có lợi, được chấp thuận để thi hành là một chuyện. Nhưng mà phải làm sao tạo ra một hoàn cảnh, tình huống, tình thế tốt nhất mà thi hành kế sách đó. Tạo ra hoàn cảnh đó là điều kiện phụ trợ rất cần thiết để tiến hành chiến tranh và mang lại thắng lợi.
Chú thích: trong câu 20, Tôn Tử nói rất rõ rằng có kế sách hay và có lợi, được chấp thuận để thi hành là một chuyện. Nhưng mà phải làm sao tạo ra một hoàn cảnh, tình huống, tình thế tốt nhất mà thi hành kế sách đó. Tạo ra hoàn cảnh đó là điều kiện phụ trợ rất cần thiết để tiến hành chiến tranh và mang lại thắng lợi.
21) Thế,
tức là căn cứ vào tình huống phải chăng có lợi để mà có hành động tương ứng.
Chú thích: có rất nhiều hình thức lợi thế và được suy ra sau đây.
a) Lợi thế về nhân lực, có rất nhiều người, có đông quân lính so với bên địch
b) Lợi thế về địa lý, không gian, khu vực giao chiến.
c) Lợi thế về thời gian, trong một thời gian thích hợp trong một hoàn cảnh nào đó để giao tranh. Nói cắt khác, là bắt lấy thời cơ, cơ hội trong một thời gian nhất định. Có thể là một đến vài giây, một đến vài phút, một đến vài tiếng, một ngày, và một tháng.
d) Lợi thế về chiến lược và chiến thuật
e) Lợi thế về tâm lý, tình hình lúc đó trong một hoàn cảnh nhất định.
f) Lợi thế về kỹ thuật hiện đại quân sự, vũ khí hiện đại tân tiến.
g) Lợi thế về mưu lược, gian trá
h) Lợi thế về khoa học kỹ thuật cao và hiện đạo.
i) Lợi thế về kinh tế, tiền bạc.
j) Còn có cả hằng ngàn hằng vạn cái tình thế, hoan cảnh tốt.
22) Dùng binh đánh giặc là hành động dối trá (nguyên tác "Binh giả, quỷ đạo giã" là câu cửa miệng rất nổi tiếng của các vị trí tướng).
Chú thích: có rất nhiều hình thức lợi thế và được suy ra sau đây.
a) Lợi thế về nhân lực, có rất nhiều người, có đông quân lính so với bên địch
b) Lợi thế về địa lý, không gian, khu vực giao chiến.
c) Lợi thế về thời gian, trong một thời gian thích hợp trong một hoàn cảnh nào đó để giao tranh. Nói cắt khác, là bắt lấy thời cơ, cơ hội trong một thời gian nhất định. Có thể là một đến vài giây, một đến vài phút, một đến vài tiếng, một ngày, và một tháng.
d) Lợi thế về chiến lược và chiến thuật
e) Lợi thế về tâm lý, tình hình lúc đó trong một hoàn cảnh nhất định.
f) Lợi thế về kỹ thuật hiện đại quân sự, vũ khí hiện đại tân tiến.
g) Lợi thế về mưu lược, gian trá
h) Lợi thế về khoa học kỹ thuật cao và hiện đạo.
i) Lợi thế về kinh tế, tiền bạc.
j) Còn có cả hằng ngàn hằng vạn cái tình thế, hoan cảnh tốt.
22) Dùng binh đánh giặc là hành động dối trá (nguyên tác "Binh giả, quỷ đạo giã" là câu cửa miệng rất nổi tiếng của các vị trí tướng).
23) Thông
thường, nếu có thể tấn công thì giả như không thể tấn công, muốn đánh nhưng giả
như không muốn đánh, muốn hành động ở gần nhưng giả như muốn hành động ở xa,
muốn hành động ở xa nhưng lại giả như muốn hành động ở gần.
Chú thích câu sô 23: Nếu có thể tấn công thì giả như không thể tấn công, muốn đánh nhưng giả như không muốn đánh, ý nói nên tạo lên tình thế ôn hòa, làm cho quân địch mất sự cảnh giác đề phòng, rồi lợi dụng địch không đề phòng mình tấn công bất ngờ.
Muốn hành động ở gần nhưng giả như muốn hành động ở xa, ý nói nên tạo lên tình thế giả tạo đánh lạc hướng đối phương, làm cho quân địch bị sơ hở ở những nơi mình muốn đánh.
Chú thích câu sô 23: Nếu có thể tấn công thì giả như không thể tấn công, muốn đánh nhưng giả như không muốn đánh, ý nói nên tạo lên tình thế ôn hòa, làm cho quân địch mất sự cảnh giác đề phòng, rồi lợi dụng địch không đề phòng mình tấn công bất ngờ.
Muốn hành động ở gần nhưng giả như muốn hành động ở xa, ý nói nên tạo lên tình thế giả tạo đánh lạc hướng đối phương, làm cho quân địch bị sơ hở ở những nơi mình muốn đánh.
Ngược lại muốn hành
động ở xa nhưng giả như muốn hành động ở gần, ý nói nên tạo lên tình
thế giả tạo đánh lạc hướng đối phương, làm cho quân địch bị sơ hở ở
những nơi mình muốn đánh.
24) Lấy lợi mà dụ kẻ tham, chiến thắng kẻ loạn,
phòng bị kẻ có thực lực, tránh kẻ thù mạnh, khiêu khích kẻ hay giận dữ.
Chú chích câu 24: lấy tiền bạc, mỹ nhân, lợi lộc mà dụ kẻ tham. Trên phương diện quốc gia, lợi lộc còn có thể là đất đai, thành trì, nhựơng bộ một số điều kiện hay là thảo hiệp gì đó. Trên phương điện chiến trường, lợi lộc còn có nghĩa là nhượng bộ vị trí chiến lược, huy xinh một tiểu lực lượng nhỏ để dụ địch vào tình thế bất lợi rồi mình ra tay phản công. Chiến thắng kẻ loạn có hàm ý nói lên tình hình quân đội bên địch không được thống nhất, chặt chẽ. Vị dụ, mạnh tướng nào tướng đấy lo. Không có sự tổ chức chặt chẽ giúp đỡ lẫn nhau trong khi tác chiến. Phòng bị kẻ có thực, tránh kẻ thù mạnh có hàm ý không nên ngu đại mà đánh nhau trức tiếp với kẻ hùng mạnh hơn mình. Luôn luôn đề phòng thủ địch có thực lực. Nếu mà khiêu khích được người hay nóng giận thì ngươi hay nóng giận sẽ quyêt địch một việc gì đó ngu xuẩt không có tính toán lợi và hại thì sè làm dở gian kế hoạch tác chiến.
Chú chích câu 24: lấy tiền bạc, mỹ nhân, lợi lộc mà dụ kẻ tham. Trên phương diện quốc gia, lợi lộc còn có thể là đất đai, thành trì, nhựơng bộ một số điều kiện hay là thảo hiệp gì đó. Trên phương điện chiến trường, lợi lộc còn có nghĩa là nhượng bộ vị trí chiến lược, huy xinh một tiểu lực lượng nhỏ để dụ địch vào tình thế bất lợi rồi mình ra tay phản công. Chiến thắng kẻ loạn có hàm ý nói lên tình hình quân đội bên địch không được thống nhất, chặt chẽ. Vị dụ, mạnh tướng nào tướng đấy lo. Không có sự tổ chức chặt chẽ giúp đỡ lẫn nhau trong khi tác chiến. Phòng bị kẻ có thực, tránh kẻ thù mạnh có hàm ý không nên ngu đại mà đánh nhau trức tiếp với kẻ hùng mạnh hơn mình. Luôn luôn đề phòng thủ địch có thực lực. Nếu mà khiêu khích được người hay nóng giận thì ngươi hay nóng giận sẽ quyêt địch một việc gì đó ngu xuẩt không có tính toán lợi và hại thì sè làm dở gian kế hoạch tác chiến.
25) Địch
khinh thường thì làm chúng thêm kiêu, địch nhàn hạ thì làm chúng vất vả, địch
đoàn kết thì làm chúng ly tán.
 |
| Định khinh thường thì làm chúng thêm kiêu |
 |
| Địch nhàn hạ, làm chúng mệt nhọc |
26) Tấn công kẻ thù lúc chúng không phòng bị, hành động khi chúng không ngờ tới (nguyên tác "Công kỳ vô bị, xuất kỳ bất ý")
27) Tất cả những điều nói trên đều là sự khôn khéo để thủ thắng của nhà quân sự, nhưng lại không thể quy định trước một cách máy móc.
Chú thích: câu 22-26 Tôn Tử bàn về sự dối trá, lừa lọc, dụ dỗ, đánh bất ngờ, đánh lén, đánh lạc hướng, chọc thức đối phương, phá hoại, phân tán, cắt ly, tính toán lợi hại. Tất cả các ý tưởng trên đó là sự khôn khéo trong kế hoạch chiến tranh để tranh thắng lợi. Một điều quan trong nhất là phải biết biến hòa 12 phướng pháp trên làm sao phù hợp thời cuộc.
28) Phàm
trước khi khai chiến, đoán được thắng là do tính toán đầy đủ.Trước khi khai
chiến mà đoán không thắng là do tính toán không chu đáo.
29) Tính
nhiều hơn tính ít, huống hồ không tính toán gì.
30) Quan sát đủ các mặt đó, ai thắng ai bại có thể
đoán trước được.
