Thiên Thứ Mười Ba - Dùng gián điệp

Tôn Tử nói: Phàm dấy binh mười vạn, đi xa ngàn dặm, tính chung các phí tổn của trăm họ, sự cung phụng của các nhà công. mỗi ngày lên tới ngàn lạng vàng; trong ngoài phải náo động, nhân dân chịu vất vả vì việc phu dịch ở dọc đường, bỏ bê công việc làm ăn, lên tới bảy mươi vạn nhà.

Kéo dài đến nhiều năm để tranh thắng lợi trong một ngày,mà lại không dám ban tước lộc,không dám thưởng trăm lạng vàng để dùng gián điệp , đến nỗi không biết tình hình quân địch, đó là hạng người hết sức bất nhân: người ấy chẳng đáng làm chủ tướng cuả mọi người, chẳng đáng làm tôi phò chúa,không thể làm chủ đựơc sự thắng lợi vậy!

Cho nên các bậc vua sáng tướng tài, sở dĩ dấy binh thắng địch, thành công hơn người, đó là nhờ biêt trước vậy.

Biết trước đây, không phải nhờ quỷ thần mách bảo, không phải nhờ so sánh các việc tương tự mà tìm biết được, phải nhờ người mà biết được tình hình của quân địch.

Dùng gián điêp thì có năm loại :

-Nhân gián( hương gián )

-Tử gián

-Nội gián;

-Sinh gián

- Phản gián

Khi năm hạng gián điệp ấy cùng khởi sự, không ai biết được các đường lối dò xét hiểm hóc của họ như thế mới là thần bí, đáng gọi là vật báu của vua loài người vậy.

Nhân gián, là nhân lấy người làng bên nước địch để dùng làm gián điệp .

Nội gián là nhân lấy quan lại của địch để dùng làm gián điệp.

Phản gián là nhân lấy gián điệp của địch để dùng làm gián điệp cho mình.

Tử gián là ta phô trương các vật trả giá ngoài, báo cho gián điệp của ta biết để truyền tin cho địch ;

Sinh gián là hạng gián điệp trở về được để báo cáo tình hình .

Trong ba quân, xét chung những người thân thiết với tướng suý thì không ai thân thiết cho bằng gián điệp,xét chung những kẻ được thưởng thì không ai được thưởng nhiều cho bằng gián điệp, xét chung các việc bí mật thì không việc nào bí mật cho bằng gián điệp.

Không phải là bậc thánh trí thì không dùng được gián điệp, không phải là bậc nhân nghĩa thì không sai khiến được gián điệp,không tinh vi khéo léo thì không biết được thực tình nhờ gián điệp

Vi diệu thay!Vidiệu thay!Không có việc gì mà không dùng gián điệp.

Gián điệp của địch chưa do thám ta xong mà ta nghe biết trước rồi,thì gián điệp của địch và kẻ cáo giác cho ta biết đều phải giết chết.

Khi muốn đánh quân nào, đều phải biết rõ người tướng trấn giữ, các người thân tín của người tướng, người tiếp khách, người gác cửa, người giữ nhà(quản gia), tên họ của từng người, đều phải kiếm gián điệp của ta tìm tòi mà biết cho đủ

Tìm cho ra gián điệp mà địch sai tới do thám ta, lấy điều lợi mà dụ dỗ họ, dẫn dắt họ, cho họ ăn ở: như thế có thể dùng họ làm phản gián cho ta được.

Nhờ họ làm phản gián mà ta biết tình hình của nước địch, do đó kiếm được hương gián và nội gián bên nước địch để mà lợi dụng.

Nhân sự phản gián mà biết địch hình, cho nên khiến tử gián bày đặt việc dối trá để đến cáo giác với quân địch.

Nhân sự phản gián mà biết địch tình, cho nên có thể sai phái sinh gián đi về đúng kì hạn.

Năm việc gián điệp nói trên, nhà vua phải biết đủ.

Biết đủ là nhờ ở phản gián, cho nên phản gián không thể không hậu đãi.

Ngày xưa khi nhà Ân khởi nghĩa thì ông Y Doãn ở bên đất nhà Hạ để dò xét; khi nhà Chu khởi nghĩa thì ông Lã Vọng ở bên đất nhà Ân dò xét. Chỉ bậc vua sáng, tướng tài mới có thể dùng bậc Thượng Trí làm gán điệp nên đều thành công lớn. đó là điều cốt yếu của việc binh bị, ba quân nhờ cậy vào đó mà hành động.

Thiên Thứ Mười hai - Hoả Công

Tôn Tử nói: Có năm cách đánh bằng lửa:

-Thứ nhất là đốt dinh trại để giết người;

-Thứ hai là đốt lương thảo tích trữ;

-Thứ ba là đốt xe cộ ;

-Thứ tư là kho lẫm ;

-Thứ năm là đốt đội ngũ để làm giặc rối loạn.

Muốn dùng hoả công, phải có nhân duyên, các hoả khí phải cụu bị sẵn sàng.

Muốn phóng hoả phải chờ thời tiết, muốn châm lửa phải chọn ngày.

Thời tiết thuận lợi là khí trời nắng ráo.

Ngày thuận lơị là ngày mà mặt trăng ở lại trong các sao Cơ, bích, Dực,Chẩn. Những ngày mặt trăng ở lại bốn sao ấy là những ngày nổi gió.

Khi dùng hoả công, phải biết ứng biến tuỳ theo năm trường hợp phóng hoả :

-Lửa cháy ở bên trong thì gấp tiếp ứng ở bên ngoài ;

-Lửa cháy rồi nhưng binh địch vẫn yên lặng, hãy chờ xem mà chớ vội đánh ;

-Khi lửa cháy to, vào được thì vào, không vào được thì thôi ;

- Lửa đã cháy được ở ngoài, thì không cần nội ứng, lựa dịp thuận lợi mà đánh vào.

-Lửa cháy ở trên luồng gió thì chớ ở dưới luồng gió đánh lên.

-Ban ngày có gió nhiều,thì ban đêm không có gió.

Nhà binh phải biết năm trường hợp phát hỏa ấy và phải tính toán ngày giờ,phương hướng để mà giữ gìn.

Dùng lửa để trợ giúp vào sự tấn công thì sáng sủa dễ thấy,dùng nước để trợ giúp vào sự tấn công thì được mạnh thế hơn. Nước có thể dung để ngăn chặn, chớ không thể dùng để chiếm đoạt.

Đánh thì thắng, giành thì lấy được,mà không tưởng thưởng công lao của sĩ tốt, đó là một điều nguy hại, như thế chỉ ở lại đất địch tiêu phí tiền một cách vô ích. Cho nên Vua sáng phải lo tính điều ấy, tướng tài phải sắt đặt việc ấy .

Không thấy lợi thì đừng dấy binh, không nguy khốn thì đừng đánh.

Nhà vua không nên vì giận giữ mà dấy binh, tướng không nên vì oán hờn mả gây chiến. thấy có ích lợi cho nước nhà thì dấy binh,không thấy ích lợi thì thôi.

Đã giận có thể mừng trở lại, đã hờn có thể vui trở lại ; nước mất rồi thì khó lấy lại người chết rồi thì không thể sống lại.

Cho nên vua sáng phải cẩn thận về việc ấy, tướng tài phải cảnh giác về điều ấy, đó là phép yêu nước, giữ binh được vẹn toàn.

Thiên Thứ ba - Mưu công

Đinh Nghĩa: 
    Mưu là kiến thức, kinh nghiệm, sự sáng tạo, sự nghệ thuật do bộ tóc con người suy nghĩ ra để tranh giành quyền hành và lợi ít cho một cá nhân, một tập thể hay là một đất nước.  Lợi ít có thể là tiền bạc, vật chất, tình cảm, quyền hành, đất đai lãnh thổ và vân vân ...

Công là hành động ra tay, ra sức lực làm một việc gì đó đem lại hậu quả sấu, hậu quả thương tích, hậu quả mất mát đến một cá nhân, một tập thể, một đất nước trên thể sát hay là tinh thần.

Mưu công : là tất cả các phương thức tấn công, ý tưởng và sáng kiến tấn công, lý luận tấn công do bộ tóc con người nghĩ ra mà đem đến hiệu quả tốt nhất, cao nhất.

Mưu thủ : là tất cả các phương thức phòng thủ, ý tưởng và sáng kiến phòng thủ, lý luận phòng thủ đo bộ tóc con người nghĩ ra mà đem đến hiệu quả tốt nhất, cao nhất.

1) Tôn tử nói: Đại phàm cái phép dụng binh, làm cho cả nước địch khuất phục trọn vẹn là thượng sách, đánh nó là kém hơn.     Chú thích : Không cần giao chiến, mà nước địch phải khuất phục vô điều kiện đây là ý tưởng cao nhất, hay nhất mà    Tôn Tử đề ra để làm chuẩn cho công việc nghiên cứu, phân tích, so sánh và áp dụng.  Ví dụ, cả thể giới đều khuất phục nền khoa học kỹ thuật của Mỹ là cao nhất thế giới trong thập niên 1980, 1990, 2000.  Câu 1 nói về sức mạnh tập thể ở cấp độ đất nước. 2) Làm cho toàn quân địch chịu khuất phục là thượng sách, đánh nó là kém hơn. Chú thích : câu hai bàn về sức mạnh  quân sự, quân đội ở cấp độ của một nước. 3) Làm nguyên lữ quân địch khuất phục là thượng sách, đánh nó là kém hơn.

4) Làm nguyên một tốt địch khuất phục là thượng sách, đánh nó là kém hơn.

5)  làm nguyên một ngũ địch khuất phục là thượng sách, đánh nó là kém hơn.

     Chú thích : câu 3 nói về cấp độ lữ quân (1000 ngàn người)  câu 4 nói về cấp độ tốt (100 người) và câu 5 nói về cấp ngũ (5 người).

6)  Thế nên bách chiến bách thắng cũng chưa phải cách sáng suốt trong sự sáng suốt.

7)  Không cần đánh mà làm kẻ địch khuất phục mới gọi là sáng suốt nhất trong sự sáng suốt.

8)  Cho nên thượng sách trong việc dùng binh là lấy mưu lược để thắng địch, kế đó là thắng địch bằng ngoại giao, kế nữa là dùng binh thắng địch, hạ sách là tấn công thành trì. 

Chú thích: câu 8, chiến lước hay nhất là phải tạo dựng lên một quân đội mạnh mẽ làm hậu thuẫn cho mình.  Lên kế hoạch phá lại kế hoạch của địch trước khi mà kế hoạch của địch được thi hành.  Kết cuộc là bên mình tạo được lên thế chủ động, bên địch phải mằn trong thế bị động và phải làm theo ý của mình đã sắp đặt.  Kế đến là mình phải thắng địch bằng phép ngoài giao.  Di tìm đồng minh ủng hộ bên mình, làm được như vậy thì nước địch sẽ lầm vào vị thế cô lập.  Không nước nào giúp đỡ và ủng hộ. Kế đến là dùng binh lực để đánh địch.  Trong chiến tranh, cho dù bên nào thắng thua thì cũng phải hao binh tổn tướng, hao kiệt ngân sách quốc gia.  Thệ hại nhất là phải công thành trì.  Quân địch ở trong thành trì được bảo vệ kỹ lưỡng bằng bức tường đá, và có lợi thế từ trên cao đánh xuống.  Muốn chiếm được thành thì phải hy sinh quân lực gấp ba gấp năm để đổi lậy được thành trì.

9)  Đánh thành là biện pháp bất đắc dĩ, chế tạo chiến xa, vũ khí phải mất 3 tháng mới hoàn thành, chuẩn bị binh mã lại mất 3 tháng nữa.

10) Tướng sốt ruột xua quân đánh thành, thương vong 3 phần mất 1 mà vẫn chưa hạ được.

11) Đó chính là cái hại của việc đánh thành. Cho nên người giỏi dụng binh, thắng địch mà không phải giao chiến, đoạt thành mà không cần tấn công, phá quốc mà không cần đánh lâu, nhất địch phải dùng mưu lược toàn thắng mà thủ thắng trong thiên hạ, quân không mỏi mệt mà vẫn giành được thắng lợi hoàn toàn.

12) Phép dụng binh, gấp mười lần địch thì bao vây, gấp năm lần địch thì tấn công, gấp đôi chì chia ra mà đánh, bằng địch thì phải đánh khéo, kém địch thì rút, tránh giao tranh với địch.

    Chú thích : câu 12 Tôn Tử đề ra một tiểu chuẩn đánh nhau hầu mang lại thắng lợi tương đối.  Tỉ lệ 10:1 thì bao vây rồi bắt sống hay là giết, tỉ lệ 5:1 thì có thể tấn công và thắng, tỉ lệ 2:1 thì có thể chia ra làm hai phía. Một phía đánh thắng phía còn lại đánh sau lưng, hay là đánh nghang hông.  Tỉ lệ 1:1 thì phải cẩn thận, khéo léo mới có cơ hội thắng.  Còn tỉ lệ ít hơn thì rút lui là hay nhất để bảo toàn lực lượng.

13) Binh yếu mà đánh thẳng tất bị bắt làm tù binh.

     Chú thích: câu 13 Tôn Tử nêu lên quy luận tự nhiên bên nào mạnh hơn thì sẽ thắng.  Nói cách khác bên mạnh là sẽ còn sống.  Bên yếu mà đánh chích diện, đánh mặt đối mặt chỉ có thể mua mà thôi.  Ngược lại nếu mà bên yếu mà đánh lén, đánh bất ngờ, đánh mà lúc bên mạnh không để ý thì có thể còn cơ hội sống sót và thắng.

14) Tướng soái là trợ thủ của quốc gia, trợ thủ tốt thì nước cường thịnh, kém thì nước suy yếu.

15) Vua có thể gây bất lợi cho việc quân trong 3 trường hợp: không biết quân không thể tiến mà bắt tiến, không biết quân không thể thoái mà bắt thoái, đó là trói buộc quân đội.

     Chú thích:  trong thời nay, vua còn cho thể suy ra là người lạnh đạo chích trị, người chỉ huy cao nhất trong chiến tranh, mà không nhất thiết có mặt ở trong chiến trường.  Còn quân nói ở đây là quân sự, và quân đội, tướng tá chỉ huy trong chiến trường.  Một bên là người chỉ huy chích trị đất nước, một bên là người chi huy quân đội chiến trường.  Hai bên mà không làm việc chung với nhau được thì gây nên bất lợi cho quân đội đánh nhau ở xa trường.

16) không biết việc quân mà can dự vào khiến tướng sĩ hoang mang khó hiểu. không biết mưu kế dụng binh mà can dự vào khiến tướng sĩ băn khoăn nghi ngờ.

17) Quân hoang mang nghi ngờ thì các nước chư hầu thừa cơ tấn công.

18) Đó là tự làm rối mình khiến địch thắng.

19) Cho nên có năm điều có thể thắng: Biết có khả năng đánh hay không có khả năng đánh, có thể thắng, biết dựa vào binh lực nhiều ít mà đánh, có thể thắng, quân tướng đồng lòng có thể thắng, lấy quân có chuẩn bị đánh quân không chuẩn bị có thể thắng, tướng giỏi mà vua không can thiệp vào có thể thắng.

     Chú thích:  người tướng lãnh biết thu phập thông tin bên địch, biết phân tích tình hình, biết so sánh lực lượng, biết dự đoán khả năng đánh hay không đánh, thì có thể mang lại thắng lợi.  Người tướng lãnh biết dựa vào quân đội mạnh, thì có thể thắng.  Chiến sỹ và tướng cùng đồng tâm nhất trí cũng có thể thắng.  Quân đội đước đào tạo kỹ lưỡng, đước chuẩn bị vũ khĩ tốt thì sẽ có thể thắng quân đội không đao tạo và chuẩn bị.  Cuối cùng, tướng tá giỏi mà không bị tổng thống can thiệp, không bị chính trị chi phối vào chiến trường thì có thể thắng trận.  Đây là tương tưởng tắt rời bộ phận quân sự và bộ phận chính trị ra làm hai.

20) Đây là 5 điều có thể đoán trước được thắng lợi.

21) Cho nên có thể nói: Biết địch biết ta, trăm trận không bại, biết ta mà không biết địch trận thắng trận bại, không biết địch không biết ta, trận nào cũng bại. (nguyên văn: Tri bỉ tri kỷ giả, bách chiến bất đãi, bất tri bỉ nhi tri kỷ, nhất thắng nhất phụ, bất tri bỉ bất tri kỷ, mỗi chiến tất đãi)

Chiến Thuật Tập Kích, Phục Kích và Du Kích

Định nghĩa tập kích:  là dùng một lực lượng, di chuyển nhanh lẹ và bí mật, tấn công áp sát đối phương, ra tay tấn công trước vào kẻ địch làm cho chúng lâm vào hoàn cảnh bất ngờ, lúng túng trong lúc đối phó với quân mình, làm cho đội hình chiến đấu của địch rối loạn.  Yếu tố bất ngờ xảy ra ít ra cũng là lúc ban đầu khi giao chiến.

Yếu tố thàng công:

1. Di chuyển nhanh nhẹ
2. Vị trí tấn công mà quân địch không phát hiện được trước
3. Quân địch mất sức chiến đấu thì lúc bắt đầu.
4. Bí mật đánh lén

Định nghĩa phục kích:  là dùng một lực lượng nằm sẵn một ví trí nào đó mà chờ địch đi ngang qua mà tấn công.  Phục kích còn được gọi là mai phục

Yếu tố thành công:

1. Bí mất
2. Phục kích ở đâu mà mình suy đoán, tính toán trước là địch sẽ phải đi qua
3. Lợi dụng địa thế trận địa để làm nơi trú ẩn, và đánh bất ngờ làm địch không chở tay kịp.

Định nghĩa du kích:  là dùng một lực lượng tấn công vào địch rồi bỏ chạy.  Du kích cũng là một phương thức quấy rối quân địch.  Làm cho quân địch bị phiền hà, tức dận và nóng nảy.  Làm cho quân đích phải bị mệt mỏi để ra sức phỏng thủ, và đối phó, mà địa điểm, và thời gian không bao giờ biết trước được.  Địch sẽ phải tự mình vào thế bị động.  Làm cho quân địch bị ngăn cản, chế nãi khi hành quân.  Làm cho quân địch bị đói khổ.  Làm cho quân địch bị cắt đường tiếp tế lương thức và vũ khí.

Khi lực lượng đối phương mạnh hơn mình thì mình phải áp dụng chiến thuật du kích.  Chia nhỏ lực lượng mình ra thành nhiều nhóm nhỏ có những lợi điểm sau đây.

1) Dễ dàng áp sáp đối phương
2) Để không bị tiểu điệt hết lực lượng cùng một lúc,  khi mà đối đầu với lực lượng mạnh hơn
3) Dễ dàng lẫn chốn, di chuyển mà không bị phát hiện, ở khe núi, rừng cây bụi rậm, rẵn, hầm trú ẩn, địa đạo, hẻm nhỏ.

4) Các lực lượng nhỏ dễ dàng tập hợp lại thành lực lướng lớn tấn công một địa điểm nào bất ngờ, mà địch không phòng bị và tạo lên thế chủ động.  
5) Các lực lượng nhỏ tập hợp lại bao vây và tấn công từ nhiều hướng vào một địa điểm làm cho quân địch không biết suy đoán trước được để phòng thủ.
6) Các lực lượng nhỏ tập trung hỏa lực đánh vào điểm sơ hở của địch, điệm trọng yếu trong tuyến phòng ngự của bên địch.
7) Chia nhỏ thành nhóm để dễ dàng rút lui.
8) Chia nhỏ thành nhóm để có lấy ít đành nhiều ở trong các địa thế thuật lợi.
 
Yếu tố thành công:

1. Bí mất
2. Di chuyển nhanh nhẹ, tiến nhanh rút nhanh
3. Có kế hoạnh rút lui an toàn
4. Luôn luôn giữ thế chủ động, và tấn công
5. Phải có kế hoạch thích hợp và chu đáo
6. Tránh chố mạnh, mà đánh chố yếu
7. Tránh những trận gay go
8. Không sống chiết chiếm lấy đất
9. Ra tay tấn công lúc địch đanh di chuyển là tốt nhất
10. Ra tay tấn công lúc địch mệt mỏi
11. Làm cho quân địch mù mắt và hoảng hốt vì bị bất ngờ.

Phương Pháp Áp Dụng Chiến Thuật Du Kích

1)Thấy quân giắc tập trung có thực lực thì ta phân tán lẽn vào dân ở làng kế bên và ẩn núp.  

2)Thấy quân giắc lẻ tẻ thì ta tập trung lực lượng đánh chớp choáng rồi phân tán lực lượng và rút binh.  Trong lúc tấn công chớp nhoáng ta áp dùng chiến thuật tập kích hay là phục kích đối phương.  Lúc ra tay phải bí mật và bất ngờ.  

Phân tích tình hình thì ta sẽ ở trong thế chủ động tấn công bất ngờ, còn giặc sẽ ở trong thế bị động phản ứng gấp rút và đội hình dễ bị rỗi loạn.  Làm theo phương cách du kích nhiều lần và thành công thì sẽ làm cho quân giắc có cảm giác gặp bóng ma.

Lợi Điểm Khi Áp Dụng Chiến Thuật Du Kích
1)  Làm tiêu hao thực lực của giặc
2)  Toàn dân cùng đánh giắc, chiến thuật du kích thường là do quân dân ra tay
3)  Dựa vào sức kháng chiến của dân cùng đánh giặc với quân đội chiền đình vào thời xưa, hay là quân đội chính phủ thời bây giờ.
4)  Quân dân cùng sống với dân, đói thì được dân cho ăn uống, no thì được dân cho lẫn nấp, bệnh thì được dân lo chữa bệnh,  chết thì được dân lo chôn cất, thông tin thì được dân thông báo
5) Di chuyển nhanh nhẹ tại vì ta phân tán nhỏ
6) Địa hình thì thông suất tại vì ta là quân và là dân.
7) Nếu bị chết thì có người dân khác thay thế được liền

Mô Hình Toàn Nước Chống Giặc Toàn Dân Giữa Nước

Mỗi làng mỗi xóm là một chiến lũy, trên phương diện toàn nước thì ta có hàng trăm ngàn chiến lũy.  Mỗi một chiến lũy đền thông suất với nhau.  Mỗi một chiến lũy thì được thiết lập một hệ thống phòng phủ kiên cố.  Nếu quân giắc muốn chiếm hết đất nước thì địch phải dàng quân mỏng ra mà tiêu từng chiến lũy một.  Nếu giặc mạnh hơn ta thì ta rút qua bên làng kế bên.  Nếu giắc đánh làng kế bên thì ta rút lui về làng cũ.  Nếu giắc yếu hơn ta thì ta tâp trung lại rồi tấn cống địch sau đó ta lại phân tán.  Đánh khi nào mà thực lực quân địch yếu đi, mười phần còn lại 3 hay 4 phần thì ta toàn quân tổng tấn công.

Trong khi đó ta phải có một lực lượng chính binh ngăn chặn đường tiếp tế lượng thực và của giắc.  Có như vậy ta mới ở trong tứ thế mạnh còn giặc ở trong tư thế yếu.  Yếu vì không còn lương thực và được tiếp tế.  Nếu ta bất ngờ phản công toàn diện thì địch sẽ bị dễ giàn tiêu diệt.

Kết Luận

Ba chiến thuật tập kích, phục kích và du kích là đều là phương thức lấy ít đánh nhiều.  "lấy ít" là một lực lượng tinh nhuệ và di chuyển nhanh nhẹ, cơ động rất cao.

Phương châm đánh du kích
"Ta biết rõ giặc, giắc không biết rõ ta"
Tại vì ta đánh lén, đánh úp

"Đi nhẹ không tăm, về làng không tiếng"
Tại vì ta bí mật

"Tiến nhanh như gió, thoái kín như đêm"
Tại vì ta nhanh nhẹ và cơ động

"Phục giắc không biết, đánh giặc không ngờ"
Tại vì ta mưu trí.